طالبان;دین و حکومت

پیشرویهای اخیر گروه طالبان در افغانستان و تحت تصرف در آوردن بخش اعظم کشور از سوی این گروه، بویژه سقوط مزار شریف و شهرهای مهم شمال کشور که در تصرف نیروهای ضد طالبان ؛ موسوم به جبهه متحد برای نجات افغانستان بود، زمینه‏های حاکمیت فراگیر این گروه را بر تمامی افغانستان فراهم نمود. کشورهای منطقه و بویژه همسایگان غربی و شمالی افغانستان (ایران و کشورهای آسیای میانه) با ابراز تاسف و نگرانی از وضعیت کنونی در برابر این رخداد واکنش نشان دادند. شاید بتوان گفت در دهه سوم مرداد ماه سال جاری تحولات افغانستان و مسایل مربوط به گروه طالبان بیشترین پوشش خبری را در رسانه‏های خبری جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه به خود اختصاص داده است. دقت در فراوانی اخبار، تحلیل خبری و تفسیرهای سیاسی مربوط به افغانستان اهمیت این تحولات در سیاست خارجی این کشورها را نشان می‏دهد. به جز پاکستان که از حامیان جدی طالبان است و طبعاً پیشرویهای نظامی این گروه را، موقعیت جدیدی در سمت و سوی سیاست خارجی خود تحلیل می‏کند، سایر کشورهای همسایه نظیر جمهوری اسلامی ایران، تاجیکستان، ازبکستان و..... این رخداد را سر آغاز بحران جدیدی در افغانستان ارزیابی نموده نسبت به پیامدهای آن هشدار داده‏اند. واکنش هشدار دهنده و همراه با نگرانی این کشورها، صرف نظر از دخالت نظامی، پاکستان که در هم پیمانی منطقه‏ای با آمریکا و سعودی قرار دارد، به دلیل اثر گزاری منفی این رخدادها در سیاست خارجی، ثبات داخلی و منافع ملی این کشورها می‏باشد.      کشورهای آسیای میانه به دلیل نابسامانی و بی ثباتی داخلی و وجود زمینه‏های اجتماعی برای نفوذ طالبان، از صدور اسلام افراطی و سنتی طالبان و بنیادگرایی مذهبی آن هراس دارند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران بیشتر به استقرار یک دولت اسلامگرای آمریکایی به عنوان اهرم فشار امریکا علیه ایران می‏اندیشد. برای جمهوری اسلامی دو مسأله دیگر نیز به شکل جدی وجود دارد. حمایت طالبان از گروهک مجاهدین خلق و اختصاص دادن پایگاههای نظامی به آنان و نیز جهتگیری طالبان در برابر سایر اقوام و بویژه هزاره‏ها و شیعیان افغانستان. باتوجه به اهمیت این رخداد و تاثیر جدی آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‏بایست به شناسایی و بازبینی این گروه مبادرت نمود. باید دید طالبان کسیتند؟ چگونه شکل گرفتند؟ و با استفاده از چه راهبردهایی در مدت کوتاهی در دل جامعه افغانستان رسوخ کردند؟ و اساساً این که طالبان از لحاظ فکری و ایدئولوژیکی چگونه می‏اندیشند و در زمینه سیاست، حکومت و اجتماع چه اندیشه‏هایی را دنبال می‏کند؟ در این گزارش تلاش می‏شود تا با هدف اطلاع رسانی، پرسشهای مذکور مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد تا در پرتو پاسخ آن، بتوانیم شناخت اجمالی نسبت به این جریان ارائه نماییم.